Verschillende soorten steekproeven | Uitleg & Voorbeelden

Er zijn verschillende soorten steekproeven die je kunt kiezen voor je onderzoek. Over het algemeen worden de verschillende soorten steekproeven onderverdeeld in twee hoofdtypen:

• selecte steekproeven (gerichte steekproeven)
• aselecte steekproeven (willekeurige steekproeven)

De keuze voor een steekproefmethode hangt af van verschillende factoren, waaronder het onderzoeksdoel, populatiegrootte, onderzoekstype en de beschikbare middelen.

Voordat je mensen aan je onderzoek laat deelnemen, moet je eerst toestemming vragen. Het is van cruciaal belang om hierbij altijd de juiste procedures te volgen. Het waarborgen van ethische en wettelijke normen draagt bij aan de integriteit van het onderzoek en het welzijn van de deelnemers.

Selecte steekproef (non-probability sampling)

Bij de selecte steekproeven worden de leden, ook wel elementen (bijv. mensen, gevallen of bedrijven), bewust uit de populatie geselecteerd, omdat deze bijvoorbeeld bepaalde kenmerken (bijv. geslacht, leeftijd of interesses) hebben die relevant zijn voor de onderzoeksvraag.

Omdat leden niet willekeurig zijn geselecteerd, kan het moeilijk zijn om de bevindingen van een selecte steekproef te generaliseren naar de bredere populatie. Daarnaast kan het vertekening (bias) introduceren. Bijvoorbeeld wanneer de geselecteerde deelnemers systematisch verschillen van de bredere populatie.

Voorbeelden selecte steekproef

Er zijn verschillende soorten selecte steekproeven:

• Sneeuwbalsteekproef
• Doelgerichte steekproef
• Gemakssteekproef
• Quotumsteekproef

Sneeuwbalsteekproef

Wanneer je enkele deelnemers aan je onderzoek vraagt om andere personen die voldoen aan de inclusiecriteria te werven, spreekt men van een sneeuwbalsteekproef. De verwijzing van de initiële deelnemer kan een overtuigende factor zijn om deel te nemen aan het onderzoek.

Dit proces wordt herhaald, totdat de onderzoeker voldoende deelnemers heeft om de gewenste steekproefomvang te bereiken.

De sneeuwbalsteekproef wordt vaak gebruikt in onderzoeken waarbij het moeilijk is om deelnemers te vinden of personen minder geneigd zijn om deel te nemen aan traditionele steekproefmethoden, zoals in onderzoeken met moeilijk bereikbare of gemarginaliseerde bevolkingsgroepen (bijv. daklozen of sekswerkers).

Voor- en nadelen sneeuwbalsteekproef

Voordelen sneeuwbalsteekproef:

1. Toegang tot moeilijk bereikbare populaties: deze methode biedt de kans om toegang te krijgen tot populaties die moeilijk te bereiken zijn of die op hun hoede zijn voor deelname aan onderzoeksstudies zoals daklozen, sekswerkers of leden van gemarginaliseerde gemeenschappen.
2. Kosteneffectief: het is een kosteneffectieve methode om deelnemers te werven, omdat het afhankelijk is van deelnemers om anderen te werven, in plaats van dat jij als onderzoeker middelen (tijd en geld) moet besteden aan het identificeren en contacteren van potentiële deelnemers.
3. Kan gegevens van hoge kwaliteit genereren: omdat deelnemers vaak worden gerekruteerd op basis van hun connecties met anderen, kan de sneeuwbalsteekproef resulteren in zeer gemotiveerde en betrokken deelnemers die geïnteresseerd zijn in het onderzoeksonderwerp.
4. Kan een diverse steekproef opleveren: aangezien de meeste deelnemers worden gerekruteerd op basis van hun connecties met anderen die mogelijk verschillende achtergronden en ervaringen hebben, kan deze methode resulteren in een diverse steekproef.

Nadelen sneeuwbalsteekproef:

1. Mogelijke bias: deze methode kan leiden tot vooringenomen steekproeven, omdat deelnemers worden gerekruteerd in plaats van willekeurige selectie. Dit kan leiden tot oververtegenwoordiging van bepaalde groepen of perspectieven in de steekproef, wat de generaliseerbaarheid van de bevindingen kan beperken.
2. Gebrek aan representativiteit: sneeuwbalsteekproeven zijn niet representatief voor de doelpopulatie, aangezien deelnemers niet willekeurig worden geselecteerd. Als gevolg hiervan kan het moeilijk zijn om de bevindingen te generaliseren naar de gehele populatie.
3. Beperkte nauwkeurigheid: deelnemers zullen eerder geneigd zijn anderen door te verwijzen die hun overtuigingen of waarden delen, wat kan leiden tot sociale wenselijkheid. Dit kan de nauwkeurigheid van de verzamelde gegevens beperken.
4. Beperkte controle over de steekproefomvang: sneeuwbalsteekproeven kunnen resulteren in een steekproef die te klein of te groot is voor de onderzochte onderzoeksvraag. Dit kan het moeilijk maken om zinvolle conclusies te trekken uit de gegevens.

Voorbeeld sneeuwbalsteekproef

Met je onderzoek wil je bijvoorbeeld een uitspraak doen over het drugsgebruik van daklozen in een bepaalde stad. Aan je onderzoek nemen enkele personen deel die momenteel dakloos zijn en een geschiedenis van drugsgebruik hebben. Je ondervindt moeite met het lokaliseren van meer geschikte personen die voldoen aan de inclusiecriteria. Daarom vraag je de deelnemers om ieder andere daklozen uit hun netwerk met een geschiedenis van drugsgebruik door te verwijzen. Deze doorverwijzingen vormen de nieuwe ‘steekproefpool’. Het proces van het vragen om verwijzingen en het werven van deelnemers herhaal je, totdat de gewenste steekproefomvang is bereikt.

Doelgerichte steekproef

Bij een doelgerichte steekproef worden de deelnemers geselecteerd op basis van specifieke criteria of bepaalde kenmerken die relevant zijn voor de onderzoeksvraag. Hierdoor ben je in staat om specifieke subgroepen in meer detail te bestuderen.

Gerichte steekproeven kunnen nuttig zijn in situaties waarin de beoogde populatie relatief klein en homogeen is en het een uitdaging kan zijn om deelnemers te identificeren die aan specifieke criteria voldoen.

Voor- en nadelen doelgerichte steekproef

Voordelen doelgerichte steekproef:

• Efficiënt: doelgerichte steekproeven besparen tijd en middelen bij het identificeren en werven van deelnemers, omdat het niet nodig is een groot aantal personen te screenen die niet voldoen aan de criteria van het onderzoek.
• Representatief: het kan een meer representatieve steekproef van de populatie opleveren. Door deelnemers te selecteren op basis van specifieke criteria, zorg je ervoor dat de steekproef individuen bevat die relevant zijn voor de onderzoeksvraag.
• Flexibel: het stelt je in staat de selectiecriteria voor de steekproef af te stemmen op de specifieke onderzoeksvraag. Deze aanpak is flexibel en aanpasbaar aan een breed scala aan onderzoeksvragen en doelpopulaties.

Nadelen doelgerichte steekproef:

• Beperkte generaliseerbaarheid: doelgerichte steekproeven zijn mogelijk niet representatief voor de bredere populatie, wat de generaliseerbaarheid van de bevindingen beperkt. Dit kan leiden tot vertekende resultaten, omdat de steekproef mogelijk niet representatief is.
• Hoge moeilijkheidsgraad: afhankelijk van de populatie en kenmerken, kan het moeilijk zijn om een ​​steekproef te verkrijgen die aan de criteria voldoet. Dit kan resulteren in een kleine of vertekende steekproefomvang, wat het vermogen om zinvolle conclusies te trekken kan beperken.
• Kosten en tijd: het kan duurder en tijdrovender zijn dan andere soorten steekproeven, vooral als de doelpopulatie moeilijk toegankelijk is of reizen naar meerdere locaties vereist is.
• Selectiebias: mogelijk heb je je eigen vooroordelen of voorkeuren bij het selecteren van deelnemers, wat van invloed kan zijn op de steekproef en de resultaten. Waak ervoor om (on)opzettelijk bepaalde individuen of groepen uit te sluiten op basis van hun overtuigingen of aannames.

Voorbeeld doelgerichte steekproef

Met je onderzoek wil je bijvoorbeeld een uitspraak doen over het drugsgebruik van daklozen in een bepaalde stad. Aan je onderzoek nemen enkele personen deel die momenteel dakloos zijn en een geschiedenis van drugsgebruik hebben. Je ondervindt moeite met het lokaliseren van meer geschikte personen die voldoen aan de inclusiecriteria. Daarom vraag je de deelnemers om ieder andere daklozen uit hun netwerk met een geschiedenis van drugsgebruik door te verwijzen. Deze doorverwijzingen vormen de nieuwe ‘steekproefpool’. Het proces van het vragen om verwijzingen en het werven van deelnemers herhaal je, totdat de gewenste steekproefomvang is bereikt.

Gemakssteekproef

Wanneer deelnemers worden geselecteerd op basis van hun beschikbaarheid en bereidheid om deel te nemen aan het onderzoek in plaats van hen willekeurig uit de populatie te selecteren, spreekt men van een gemakssteekproef.

De selectie van deelnemers aan een gemakssteekproef is niet gebaseerd op specifieke criteria en er wordt niet geprobeerd om de steekproef representatief te maken voor een grotere populatie.

Een gemakssteekproef kun je gebruiken wanneer je snel, gemakkelijk en goedkoop gegevens moet verzamelen. Deze methode is geschikt wanneer het onderzoek gericht is op een specifieke groep mensen die gemakkelijk te bereiken is of wanneer de bestudeerde populatie niet goed gedefinieerd is of moeilijk toegankelijk is (bijv. in verkennend of vooronderzoek).

Aanbevolen wordt om gemakssteekproeven alleen te gebruiken als de onderzoeksvraag relatief eenvoudig en verkennend van aard is, en als de beperkingen van de steekproefmethode zowel erkend als besproken worden in de discussie van je scriptie.

 

Voor- en nadelen gemakssteekproef

Voordelen gemakssteekproef:

• Gemak van werving: gemakssteekproeven zijn eenvoudig te implementeren en er zijn minder middelen nodig om deelnemers te werven, aangezien je deelnemers selecteert die gemakkelijk toegankelijk zijn en bereid zijn om deel te nemen.
• Kostenbesparend: het is vaak minder duur dan andere steekproeven, omdat er geen uitgebreide planning of rekruteringsinspanningen voor nodig zijn. Dit maakt het aantrekkelijk voor onderzoeken met beperkte budgetten.
• Snelle resultaten: omdat het relatief snel en eenvoudig te implementeren is, kun je snel resultaten verkrijgen. Dit kan nuttig zijn in situaties waarin de tijd beperkt is of wanneer voorlopige gegevens nodig zijn.

Nadelen gemakssteekproef:

• Beperkte generaliseerbaarheid: omdat deelnemers niet willekeurig worden gekozen uit de betreffende populatie, zijn ze mogelijk niet representatief voor die populatie. Hierdoor zijn de resultaten niet generaliseerbaar.
• Bias: het kan vooroordelen in de gegevens introduceren, aangezien deelnemers die gemakkelijker beschikbaar zijn of bereid zijn om deel te nemen, systematisch kunnen verschillen van degenen die dat niet zijn.
• Vertekening door zelfselectie: deelnemers aan een gemakssteekproef kunnen zichzelf selecteren voor het onderzoek op basis van hun interesse of motivatie, wat kan leiden tot vertekende resultaten.
• Moeilijkheid bij het beoordelen van de steekproefomvang: omdat de steekproef niet willekeurig is gekozen, kan het moeilijk zijn om een ​​geschikte steekproefomvang voor het onderzoek te bepalen. Dit kan leiden tot een onderzoek dat geen significante verschillen of verbanden kan ontdekken.

Voorbeeld gemakssteekproef

Stel dat je onderzoek wilt doen naar de prevalentie van smartphonegebruik onder leerlingen op middelbare scholen in Amsterdam. Je bezoekt een klas op een middelbare school in Amsterdam waarin alle leerlingen toevalligerwijs enthousiast zijn om deel te nemen. In plaats van een willekeurige steekproef van leerlingen uit een grotere populatie te trekken, besluit je vanwege tijdgebrek en het gemak om uitsluitend deelnemers uit deze enkele klas te rekruteren.

Quotumsteekproef

Bij een quotumsteekproef bepaal je vooraf hoeveel deelnemers (quota) die bepaalde kenmerken of eigenschappen bezitten, zullen worden geselecteerd. Deze kenmerken of eigenschappen identificeer je op basis van de relevantie voor je onderzoeksvraag.
Het idee is om deelnemers zo te selecteren dat de steekproef hetzelfde aandeel heeft van bijvoorbeeld bepaalde demografische, sociale of gedragskenmerken als de populatie.

Quotumsteekproeven worden vaak gebruikt bij marktonderzoek, opiniepeilingen en andere vormen van sociaal onderzoek, waarbij het moeilijk of onpraktisch kan zijn om een ​​werkelijk willekeurige steekproef te trekken uit de betreffende populatie.

Voor- en nadelen quotumsteekproef

Voordelen quotumsteekproef:

• Hoge representativiteit: quotumsteekproeven kunnen ervoor zorgen dat de steekproef representatief is voor de doelpopulatie met betrekking tot bepaalde kenmerken, wat de nauwkeurigheid en generaliseerbaarheid van de resultaten kan verbeteren.
• Kostenbesparend: quotumsteekproeven kunnen goedkoper zijn dan andere steekproefmethoden, omdat er geen volledige lijst van de populatie of willekeurige selectie nodig is.
• Makkelijk uitvoerbaar: in tegenstelling tot andere steekproeven kan het handiger en gemakkelijker uit te voeren zijn, omdat je deelnemers kan selecteren op basis van specifieke criteria zonder een steekproefkader nodig te hebben.
• Flexibel: het is flexibeler dan andere steekproeven, omdat het je in staat stelt de steekproefomvang voor elke categorie aan te passen en deelnemers te selecteren die nauw aansluiten bij de doelpopulatie.

Nadelen quotumsteekproef:

• Beperkte representativiteit: de steekproef is mogelijk niet representatief voor de hele populatie, omdat deze niet willekeurig is gekozen. Je kan onbedoeld deelnemers selecteren die bepaalde kenmerken of meningen hebben, wat leidt tot vertekende resultaten.
• Beperkte generaliseerbaarheid: zoals bij selecte steekproeven kunnen de resultaten van een quotumsteekproef niet worden gegeneraliseerd naar de hele populatie en is de nauwkeurigheid van schattingen beperkt.
• Selectiebias: zelfs als je deelnemers selecteert die verschillende groepen vertegenwoordigen, kan er een bias zijn in wie ermee instemt deel te nemen aan het onderzoek. Mensen die hiertoe bereid zijn, kunnen verschillen van degenen die dat niet zijn, wat leidt tot een bevooroordeelde steekproef.
• Moeilijkheden bij het bepalen van de juiste quota: het kan een uitdaging zijn om de juiste quota voor elke subgroep te bepalen, aangezien dit voorafgaande kennis van de populatie vereist. Als de quota’s niet correct zijn ingesteld, is de steekproef mogelijk niet representatief voor de populatie.

Voorbeeld quotumsteekproef

Stel dat je onderzoek doet naar de publieke opinie over een bepaalde politieke kwestie in een stad met 100.000 inwoners. Je besluit een quotumsteekproef te trekken om de publieke opinie te peilen. Eerst identificeer je relevante subgroepen in de populatie voor je onderzoeksvraag. Je stelt vervolgens vast dat de populatie uit 40% mannen en 60% vrouwen bestaat, 30% in de leeftijd van 18-34 jaar, 40% in de leeftijd van 35-54 jaar en 30% in de leeftijd van 55 jaar en ouder, en 50% met een middelbare schooldiploma of lager en 50% met een hbo-opleiding of hoger. Je stelt vervolgens een quota vast voor elke subgroep om ervoor te zorgen dat de steekproef representatief is voor de bevolking. Je besluit om 100 mensen te interviewen, waarvan 40 mannen en 60 vrouwen, 30 van 18-34 jaar, 40 van 35-54 jaar en 30 van 55 jaar en ouder, en 50 met een middelbareschooldiploma of lager en 50 met een hbo-opleiding of hoger. Je benadert mensen in openbare plekken en selecteert vervolgens deelnemers die aan deze quota voldoen en interviewt hen totdat de quota’s zijn bereikt.

Aselecte steekproef (probability sampling)

Bij een aselecte steekproef (willekeurige steekproef) selecteer je een ​​subset van individuen of eenheden (leden) uit een grotere populatie op willekeurige basis, waarbij elk lid een gelijke kans heeft om geselecteerd te worden.

Willekeurige steekproeven helpen vertekening (bias) te minimaliseren en de generaliseerbaarheid van de resultaten van de steekproef naar de grotere populatie te vergroten.

Voorbeelden aselecte steekproeven

Er zijn verschillende soorten aselecte steekproeven:

• Enkelvoudige aselecte steekproef
• Systematische steekproef
• Gestratificeerde steekproef
• Clustersteekproef

Enkelvoudige aselecte steekproef

Bij een enkelvoudige aselecte steekproef wordt de steekproef op willekeurige basis geselecteerd, waarbij elk lid van de populatie een gelijke kans heeft om geselecteerd te worden. Mits goed uitgevoerd, levert het nauwkeurige en onbevooroordeelde resultaten op.

Om de steekproef te verkrijgen, ken je aan elk lid een cijfer toe. Met behulp van een generator voor willekeurige getallen of andere randomiseringstechnieken selecteer je vervolgens een ​​steekproef uit de betreffende populatie.

Onderzoekers gebruiken een enkelvoudige aselecte steekproef wanneer de populatie relatief homogeen is en/of de onderzoeksvraag geen specifieke kenmerken of eigenschappen van de steekproef vereist. Deze methode wordt vaak toegepast in de sociale wetenschappen, marktonderzoek en medisch onderzoek.

Voor- en nadelen enkelvoudige willekeurige steekproef

Voordelen enkelvoudige willekeurige steekproef:

• Hoge externe validiteit: eenvoudige willekeurige steekproeven zorgen voor een hoge externe validiteit, wat betekent dat de steekproef kan worden gegeneraliseerd naar de populatie en dat de bevindingen kunnen worden toegepast op de hele populatie.
• Representatief: deze methode zorgt ervoor dat elk lid van de populatie een gelijke kans heeft om geselecteerd te worden, wat resulteert in een representatieve vertegenwoordiging van de populatie.
• Verminderd steekproeffouten: door ervoor te zorgen dat elke steekproef een gelijke kans heeft om gekozen te worden, worden de variabiliteit en de kans op steekproeffouten verminderd.
• Eenvoudig te implementeren: eenvoudige willekeurige steekproeven zijn eenvoudig te implementeren en het selectieproces van een steekproef is transparant en gemakkelijk te begrijpen.

Nadelen enkelvoudige willekeurige steekproef:

• Tijdrovend en duur: het uitvoeren van een eenvoudige aselecte steekproef kan tijdrovend en duur zijn, vooral wanneer de populatie groot is, omdat je contact moet opnemen met een groot aantal individuen, organisaties of andere entiteiten om aan het onderzoek te laten deelnemen.
• Beperkt tot één steekproefkader: er dient een enkel steekproefkader te worden gebruikt om de steekproef te selecteren. Dit kan problematisch zijn als de populatie subgroepen heeft die hierin niet vertegenwoordigd zijn, wat leidt tot vertekening in de steekproef.
• Ongeschikt voor kleine steekproefomvang: het is niet de meest geschikte optie wanneer de steekproefomvang klein is, omdat de kans op het selecteren van een representatieve steekproef kleiner is en de variabiliteit in de resultaten groter is.
• Kans op steekproeffouten: hoewel deze methode tot doel heeft de variabiliteit en de kans op steekproeffouten te verminderen, is er nog steeds een kans dat de steekproef de populatie niet nauwkeurig weergeeft vanwege toevallige variatie.

Voorbeeld enkelvoudige willekeurige steekproef

Stel een chipsfabrikant wil weten wat consumenten van hun nieuwe smaak vinden, voordat ze deze op grote schaal gaan produceren. Ze besluiten een steekproef van 100 mensen te nemen om dit te peilen.

Om een enkelvoudige willekeurige steekproef te nemen, maakt de fabrikant een lijst van alle consumenten die hun chips kopen, om vervolgens 100 willekeurige namen te kiezen met behulp van een willekeurige nummergenerator. Dit zorgt ervoor dat elk individu op de lijst evenveel kans heeft om te worden gekozen.

De fabrikant stuurt de geselecteerde individuen de nieuwe chips op, samen met een enquête om hun mening over de nieuwe smaak te achterhalen. De resultaten kunnen worden vervolgens gebruikt om te beslissen of de nieuwe smaak in productie gaat.

Systematische steekproef

Wanneer je een vast interval gebruikt om leden uit een populatie te selecteren, dan spreekt men van een systematische steekproef.

Bij het uitvoeren van een systematische steekproef selecteer je eerst willekeurig een lid uit de populatie (startpunt), anders kan selectiebias optreden. Vervolgens selecteer je vanaf dat punt leden voor je steekproef met regelmatige intervallen, bijvoorbeeld elk 5^e lid van de lijst.

Systematische steekproeven zijn met name geschikt wanneer de populatie homogeen is en er weinig variatie is tussen de elementen. Daarnaast gebruikt je deze methode vaak wanneer de lijst van potentiële deelnemers al bekend is en je deze lijst in een bepaalde volgorde wilt benaderen.

Systematische steekproeven zijn bijzonder geschikt voor longitudinale studies waarbij een vaste groep deelnemers wordt gevolgd over een langere periode.

Voor- en nadelen systematische steekproef

Voordelen systematische steekproef:

• Betrouwbaar: systematische steekproeven hebben een bekende kansverdeling, waardoor betrouwbaarheidsintervallen en foutenmarges kunnen worden berekend.
• Minder tijdrovend: omdat je niet alle leden van de populatie hoeft te identificeren voordat je een steekproef selecteert, bespaart dit tijd.
• Reductie van bias: er is minder kans dat systematische bias optreedt dan bij andere steekproeven, omdat het proces een duidelijke systematiek volgt.
• Representatief: als de steekproefomvang groot genoeg is en het interval goed wordt toegepast, is het aannemelijk dat het een representatieve steekproef oplevert van de gehele populatie

Nadelen systematische steekproef:

• Mogelijke bias: als er een patroon zit in de manier waarop de leden in de populatie zijn gerangschikt, kan dit leiden tot een vertekende steekproef.
• Ongeschikt voor heterogene populaties: systematische steekproeven zijn minder geschikt voor heterogene populaties met grote variabiliteit tussen de leden. Het vergroot de kans op vertekening, omdat sommige leden mogelijk over- of ondervertegenwoordigd zijn.
• Gevoelig voor periodieke patronen: als de intervallen van de steekproefselectie overeenkomen met periodieke patronen in de populatie, kan dit ertoe leiden dat het niet meer representatief is voor de populatie.
• Mogelijk minder representatief bij kleine populaties: bij kleine populaties kan een systematische steekproef minder representatief zijn, omdat de intervallen tussen de geselecteerde leden groot kunnen zijn in verhouding tot de grootte van de populatie.

Voorbeeld systematische steekproef

Voor je onderzoek wil meten hoe tevreden medewerkers zijn over hun werk. De populatie bestaat uit 1000 werknemers. Je besluit een steekproef van 100 werknemers te nemen met behulp van een systematische steekproefmethode. Je hebt een lijst gemaakt van de werknemers en hebt ze gerangschikt op achternaam. Je kiest een willekeurig startpunt en besluit elke 10e werknemer uit de lijst te selecteren, totdat een steekproef van 100 werknemers is geselecteerd. Vervolgens gebruik je deze steekproef om de tevredenheid van werknemers over hun werk te meten door middel van enquêtes of interviews. De resultaten van de steekproef kun je generaliseren naar de gehele populatie van werknemers om uitspraken te kunnen doen.

Gestratificeerde steekproef

Bij een gestratificeerde steekproef verdeel je de populatie in homogene subgroepen, of strata, op basis van relevante kenmerken voor je onderzoek (bijv. leeftijd, gewicht, inkomen et cetera). Vervolgens trek je uit elk stratum een steekproef.

Door de populatie op te delen in homogene groepen of strata, zorg je ervoor dat voldoende leden worden opgenomen in de steekproef met eigenschappen die overeenkomen met die van de hele populatie.

Je gebruikt een gestratificeerde steekproef wanneer je de nauwkeurigheid en precisie van de resultaten van een onderzoek wilt verbeteren door de variabiliteit tussen de subgroepen van de populatie te verminderen. Ook is deze methode geschikt als je geïnteresseerd bent in het vergelijken van subgroepen.

 

Voor- en nadelen gestratificeerde steekproef

Voordelen gestratificeerde steekproef:

• Verhoogde nauwkeurigheid: een gestratificeerde steekproef kan leiden tot een verhoogde nauwkeurigheid van de resultaten, doordat de variabiliteit tussen de subgroepen van de populatie wordt verminderd.
• Betere representativiteit: het kan ervoor zorgen dat elke subgroep van de populatie in de juiste verhouding wordt vertegenwoordigd in de steekproef, waardoor de steekproef meer representatief is voor de gehele populatie.
• Hogere efficiëntie: deze methode kan een hogere efficiëntie hebben dan een eenvoudige aselecte steekproef, omdat de subgroepen van de populatie afzonderlijk kunnen worden onderzocht en er minder variabiliteit is binnen elk stratum.
• Mogelijkheid om hypothesen te testen: een gestratificeerde steekproef kun je gebruiken om specifieke hypothesen te testen over verschillen tussen subgroepen van de populatie.

Nadelen gestratificeerde steekproef:

• Complexiteit: het ontwerpen en uitvoeren van een gestratificeerde steekproef kan meer complex zijn dan bij een eenvoudige aselecte steekproef, omdat je bijvoorbeeld informatie nodig hebt over de subgroepen in de populatie en hoe ze deze het beste kunnen verdelen over de steekproef.
• Kosten: deze methode kan duurder zijn dan een eenvoudige aselecte steekproef, (1) omdat meer informatie nodig is over de subgroepen in de populatie en (2) omdat meer tijd en middelen nodig zijn om de verschillende subgroepen te onderzoeken.
• Hogere kans op steekproeffouten: als je de subgroepen in de populatie niet correct identificeert en de steekproef niet goed verdeelt over deze subgroepen, kan dit leiden tot een hogere kans op steekproeffouten en minder betrouwbare resultaten.
• Mogelijke bias: als de onderzoeker bepaalde subgroepen in de populatie bewust of onbewust uitsluit van de steekproef, kan dit leiden tot bias en minder representatieve resultaten.

Voorbeeld gestratificeerde steekproef

Stel je bent geïnteresseerd in het meten van het gemiddelde inkomen van huishoudens in Amsterdam. Je weet dat er grote verschillen zijn in inkomen tussen verschillende delen van de stad. Om een representatieve steekproef te verkrijgen, besluit je de stad op te delen in subgroepen op basis van de wijken, en vervolgens een steekproef te nemen uit elke wijk. De grootte van de steekproef kan worden bepaald op basis van het aantal huishoudens in elke wijk. Wijk A is de grootste met 40% van de huishoudens. Je besluit daarom om 40% van de steekproef uit wijk A te halen en de resterende 60% te verdelen over de andere wijken op basis van hun aandeel in de populatie. Hierdoor zorg je ervoor dat elke wijk evenredig vertegenwoordigd is in de steekproef.

Clustersteekproef

Wanneer de populatie wordt opgedeeld in clusters of groepen op basis van de geografische locatie en vervolgens willekeurig een aantal van deze clusters worden geselecteerd om als steekproef te dienen, spreekt men van een clustersteekproef.

Je gebruikt een clustersteekproef doorgaans wanneer het niet praktisch of haalbaar is om individuen direct te selecteren uit de hele populatie, bijvoorbeeld wanneer de populatie te groot is of wanneer individuen verspreid zijn over een groot geografisch gebied.

Clustersteekproeven worden vaak gebruikt in de gezondheidszorg, in medisch onderzoek en marktonderzoek.

Voor- en nadelen clustersteekproef

Voordelen clustersteekproef:

• Efficiëntie: een clustersteekproef kan efficiënter zijn dan andere steekproefmethoden, omdat het minder tijd en middelen kost om clusters te selecteren en te onderzoeken in plaats van individuen te selecteren uit de hele populatie.
• Praktisch: het is doorgaans praktisch, omdat het niet altijd mogelijk is om individuen direct te selecteren uit de hele populatie, bijvoorbeeld wanneer de populatie erg groot is of wanneer de individuen verspreid zijn over een groot geografisch gebied.
• Kostenbesparend: doorgaans is het kostenbesparend, omdat het selecteren en onderzoeken van individuen binnen clusters goedkoper kan zijn dan het direct selecteren van individuen uit de hele populatie.

Nadelen clustersteekproef:

• Verminderde precisie: clustersteekproeven kunnen een verminderde precisie hebben in vergelijking tot andere steekproefmethoden, omdat de variabiliteit binnen clusters groter kan zijn dan tussen clusters. Dit kan de nauwkeurigheid van de steekproefresultaten beïnvloeden.
• Verhoogde kan op steekproeffouten: als de clusters niet willekeurig worden geselecteerd, kan dit leiden tot een verhoogde kans op steekproeffouten, omdat de steekproef dan niet langer representatief is voor de populatie.
• Mogelijke vertekening: als de clusters niet homogeen zijn en verschillen o.b.v. belangrijke kenmerken, kan dit leiden tot een vertekening van de steekproefresultaten.
• Grotere steekproefomvang vereist: om dezelfde precisie te bereiken als bij andere steekproefmethoden, is een grotere steekproefomvang nodig.

Voorbeeld clustersteekproef

Je bent geïnteresseerd in het meten van de prevalentie van diabetes onder de bevolking van een land. In plaats van alle individuen in het land te onderzoeken, besluit je een clustersteekproef te gebruiken Je deelt het land op in geografische clusters, bijvoorbeeld steden of dorpen, en selecteert vervolgens willekeurig enkele van deze clusters om te onderzoeken. Binnen elke geselecteerde cluster worden dan alle individuen onderzocht.

Getrapte steekproef (multistage sampling)

Bij een getrapte steekproef combineer je verschillende steekproefmethoden die je los van elkaar en in verschillende stadia toegepast. Een getrapte steekproef kan zowel aselecte (probabilistische) als selecte (niet-probabilistische) kenmerken hebben, afhankelijk van hoe de steekproef wordt uitgevoerd.

Eerst selecteer je een steekproef uit de populatie. Deze steekproef verdeel je in clusters of groepen die op een bepaalde manier aan elkaar gerelateerd zijn, zoals geografische regio’s, organisaties of individuen met gemeenschappelijke kenmerken. Vervolgens worden op elk niveau aselecte steekproeven genomen uit deze clusters of groepen, totdat de gewenste steekproefgrootte is bereikt.

Getrapte steekproeven worden doorgaans gebruikt in grootschalige onderzoeken waarbij de populatie te groot is om alle elementen te onderzoeken, wanneer deze geografisch of organisatorisch verspreid is en/of er geen lijst is van alle elementen in de populatie.

Voor- en nadelen getrapte steekproef

Voordelen getrapte steekproef:

• Efficiënt: in grote populaties kan een getrapte steekproef efficiënter zijn dan alternatieve methoden, omdat het aantal benodigde interviews of enquêtes aanzienlijk kan worden verminderd. Dit kan kosten- en tijdbesparend zijn.
• Representatief: het maakt het mogelijk om de steekproef te stratificeren of clusteren o.b.v. kenmerken die relevant zijn voor het onderzoek, wat uiteindelijk de resultaten van het onderzoek nauwkeuriger en betrouwbaarder kan maken.
• Flexibel: het biedt de mogelijkheid om verschillende steekproefmethoden te gebruiken in verschillende fasen van het onderzoek. Dit biedt flexibiliteit bij het selecteren van de meest geschikte steekproefmethode voor elke fase.
• Grote geografische spreiding: het maakt het mogelijk om een grote geografische spreiding van de steekproef te bereiken. Dit kan nuttig zijn bij onderzoeken die zich richten op regionale of nationale populaties.

Nadelen getrapte steekproef:

• Complex: een getrapte steekproef is vaak complexer dan andere steekproefmethoden en kan daarom meer tijd en middelen vereisen voor de planning, implementatie en analyse van de steekproefgegevens.
• Selectiebias: als de clusters op trappen niet willekeurig worden geselecteerd, kan selectiebias optreden (bijv. wanneer je alleen de dichtstbijzijnde clusters kiest).
• Precisie: het kan minder precies zijn dan andere steekproefmethoden, vooral als de clusters of trappen niet homogeen zijn. Dit kan leiden tot een hogere standaardfout en een lagere precisie van de schattingen.
• Minder geschikt voor kleine populaties: het kan minder geschikt zijn voor kleine populaties, omdat het aantal clusters of trappen dat moet worden geselecteerd mogelijk te groot is in verhouding tot de totale populatie.

Voorbeeld getrapte steekproef

Je doet onderzoek naar de arbeidsmarkt in een groot land en besluit een getrapte steekproef te doen. Je verdeelt de populatie eerst in regio's, steden, wijken en straten. In de eerste trap selecteer je willekeurig een aantal regio's uit de populatie. In de tweede trap selecteer je willekeurig een aantal steden uit elke regio. Vervolgens selecteer je in de derde trap willekeurig een aantal wijken uit elke stad. In de vierde trap selecteer je willekeurig een aantal straten uit elke wijk. Vervolgens worden de individuen die in de geselecteerde straten wonen, geselecteerd voor de steekproef en bevraagd door middel van een enquête of interviews.

[was_this_article_helpful]