Effectief zoeken naar Wetenschappelijke Artikelen

Effectief zoeken naar wetenschappelijke artikelen is een handige vaardigheid om te bezitten als student. Het bespaart je niet alleen kostbare tijd, maar de zoekopdracht levert ook meer relevante artikelen op die je kunt gebruiken voor je eigen onderzoek.

Effectief zoeken houdt in dat een zoekopdracht je snel relevante zoekresultaten oplevert. Om effectief te zoeken naar wetenschappelijke artikelen is het van belang om de juiste zoektermen in de juiste database in te voeren.

Zoektermen

De zoektermen die je gebruikt bepalen in grote mate in hoeverre je zoekopdracht succesvol is. Met een zoekterm wordt een woord, een combinatie van woorden (woordgroep) of een zin bedoeld, exact zoals deze door de gebruiker in de zoekbalk van een database of zoekmachine wordt ingevoerd.

Er zijn verschillende zoektechnieken die je kunt toepassen om tot relevante zoekresultaten te komen. Je kunt bijvoorbeeld zoektermen combineren of uitsluiten met Booleaanse operatoren, synoniemen van het sleutelbegrip invoeren of zoektermen filteren.

Tip: Gebruik minimaal 2 zoektermen die goed aansluiten op je zoekvraag. Dit levert vaak meer relevante informatie op dan 1 zoekterm.

Onderwerp als zoekterm

Typ in de zoekbalk van de database het onderwerp waar je informatie over wilt vinden of gebruik zoektermen die daaraan gerelateerd zijn. Wil je bijvoorbeeld publicaties vinden over ‘acties om de klimaatcrisis aan te pakken’ en kun je niet vinden wat je zoekt, dan levert de zoekterm ‘klimaatdoelen’ wellicht relevante informatie op.

Afgeraden wordt om containerbegrippen als zoekterm te gebruiken. Een containerbegrip is een woord waaraan de gebruiker een eigen invulling kan geven, voorbeelden hiervan zijn ‘professioneel’ of ‘ding’.

Tip: breid je zoektermen uit met Engelse termen om effectief te zoeken. Engels is namelijk de meest voorkomende taal op het internet. Engelse zoektermen leveren daarom hoogstwaarschijnlijk meer (en relevantere) zoekresultaten op.

Tip: gebruik de wetenschappelijke termen in de titel, samenvatting en de keywords als inspiratie voor je zoekopdracht. Keywords zijn trefwoorden gelieerd aan het onderzoeksonderwerp.

Zoektermen combineren of uitsluiten

Verbeter je zoekopdracht met Booleaanse operatoren. Dit zijn koppelingen om zoektermen te combineren of juist uit te sluiten en helpen je effectief te zoeken.

AND: alle termen moeten voorkomen

Combineer met ‘AND’ verschillende aspecten van het onderwerp om je zoekopdracht specifieker te maken.

Voorbeeld:
• gamen AND motivatieproblemen AND 30-plussers

OR: minimaal één van de termen moet voorkomen

Combineer met ‘OR’ verschillende varianten van één aspect om de zoekopdracht te verruimen.

Voorbeeld:
• medewerkers OR werknemers OR personeel
• organization OR organisation

‘OR’ kun je ook toepassen bij enkel- en meervoud:
ontslag OR ontslagen

NOT: de term mag niet voorkomen

Met ‘NOT’ kun je bepaalde termen uitsluiten, waardoor je publicaties elimineert die niet over jouw onderwerp gaan.

Voorbeeld:
uitval NOT haar

“… …”: termen moeten in exact deze volgorde voorkomen

Gebruik dubbele aanhalingstekens als je wilt dat de zoektermen in een bepaalde volgorde voorkomen.

Voorbeeld:
“Productiecapaciteit verhogen”

Gebruik synoniemen

Levert je zoekterm niet het gewenste resultaat op, gebruik dan een synoniem om je zoekopdracht te verruimen. Het is goed mogelijk dat het synoniem meer gangbaar is in wetenschappelijke artikelen en dus meer resultaten oplevert.

Zoektermen filteren

Databases hebben vaak krachtige zoekfuncties waarmee je resultaten kunt filteren, bijvoorbeeld op trefwoorden, auteurs en datum. Daarnaast is het vaak mogelijk om te filteren op het type bron, bijvoorbeeld boeken, tijdschriftartikelen of scripties.

Ben je op zoek naar een bepaald documentsoort, dan kun je de gewenste extensie toevoegen aan je zoekopdracht, bijvoorbeeld doc, pdf of xls.

Gebruik je Google voor je zoekopdracht, dan kun je met Google advanced search geavanceerd zoeken. Verfijn bijvoorbeeld je zoekopdracht op taal, regio of wanneer een bron voor het laatst is geüpdatet.

Zoektermen invoeren in de juiste database

Om effectief te zoeken naar publicaties is niet alleen het gebruik van de juiste zoektermen essentieel, maar ook in welke database je deze invoert. Sommige databases bevatten namelijk uitsluitend publicaties uit één bepaald domein. Zo zullen economische termen bijvoorbeeld geen relevante informatie opleveren in de database PubMed.

Zoekresultaten

Als je zoektermen invoert in de zoekbalk van een database, dan krijg je een lijst met publicaties te zien waarin de genoemde term voorkomt. Bij veel publicaties zijn de titel, auteurs, het publicatiejaar en soms de keywords weergegeven. Op basis van deze informatie kun je mogelijk al bepalen of het onderzoek voor jou relevant is.

Het lezen van de samenvatting (abstract) is daarnaast een goede manier om te weten te komen of het onderzoek relevante informatie bevat voor je eigen onderzoek. Toch raden we het af om conclusies voor je eigen onderzoek te trekken op basis van alleen de samenvatting. In de samenvatting worden namelijk onder andere de methoden niet in detail beschreven en worden de beperkingen van het onderzoek niet besproken. Deze informatie helpt je te beoordelen of het onderzoek betrouwbaar is.

Open Access vs. Paywall

Niet alle publicaties zijn gratis te lezen. Ondanks dat het aantal open access publicaties toeneemt, bevinden sommige zich echter achter een paywall van het tijdschrift. Toegang kost soms wel tot tientallen euro’s. De samenvatting kun je in dat geval doorgaans wel lezen.

Controleer de betrouwbaarheid

Betrouwbare bronnen gebruiken voor je onderzoek is ontzettend belangrijk. Je wilt natuurlijk niet je eigen onderzoek baseren op een onbetrouwbare studie van een ander. Er zijn meerdere indicatoren om de betrouwbaarheid van een publicatie te achterhalen:

• Peer review: een peer reviewed publicatie is beoordeeld door meerdere experts binnen het desbetreffende vakgebied, waardoor je kunt uitgaan van een betrouwbare bron.
• Auteur: is de auteur een autoriteit en heeft hij of zij al meerdere onderzoeken naar dit thema verricht, dan kun je uitgaan van een betrouwbare bron.
• Aantal citaten: is het onderzoek vaak geciteerd door andere onderzoekers, dan is het kennelijk een waardevolle en betrouwbare studie.
• Publicatiedatum: de publicatiedatum kan een belangrijke indicator voor de betrouwbaarheid zijn. Heeft het onderzoek betrekking op een vakgebied waarin regelmatig nieuwe ontdekkingen worden gedaan, dan kan het onderzoek al snel verouderd zijn.

Waar kun je wetenschappelijke artikelen raadplegen

Wetenschappelijke artikelen en andere publicaties kun je vinden in databases, repositories van hogescholen en universiteiten, individuele websites en website van (onderzoeks)instituten.

Academische databases: er zijn verschillende academische databases waar je publicaties kunt raadplegen, zoals JSTOR, PubMed en Google Scholar. Deze databases bieden toegang tot wetenschappelijke artikelen, tijdschriften, congrespapers en andere academische bronnen.

Onderzoeksinstituten: sommige onderzoeksinstituten publiceren mogelijk hun wetenschappelijke onderzoeken in hun eigen tijdschriften of op hun websites, zoals het Trimbos-instituut (mentale gezondheid), Verwey-Jonker Instituut (maatschappelijke thema’s) en Instituut Clingendael (internationale relaties).

(Digitale) universiteitsbibliotheek: de meeste hogescholen en universiteiten in het binnen- en buitenland hebben een digitale bibliotheek waarin onder andere wetenschappelijke artikelen, scripties en boeken zijn opgeslagen.

Repositories van hogescholen en universiteiten: bijna alle hogescholen en universiteiten houden een eigen database (repository) bij, waar je naast wetenschappelijke artikelen ook scripties en bachelor- en masterproeven kunt raadplegen.

Openbare bibliotheek: sommige openbare bibliotheken hebben ook toegang tot academische databases en online tijdschriften, hoewel hun selectie vaak beperkter is dan die van hogeschool- en universiteitsbibliotheken.

Open-access repositories: open-access repositories zoals arXiv en bioRxiv bieden gratis toegang tot wetenschappelijke artikelen op specifieke gebieden zoals natuurkunde en biologie.

Persoonlijke websites: veel academici publiceren hun onderzoek op hun persoonlijke website. Deze artikelen zijn echter mogelijk niet peer reviewed, wat invloed heeft op de betrouwbaarheid.

Naar geraadpleegde literatuur verwijzen

Als je informatie uit een werk van een ander hebt gebruikt voor je eigen onderzoek, dan ben je verplicht om de herkomst van die informatie te vermelden. Dat doe je door middel van bronverwijzingen in de tekst. Elke geraadpleegde bron neem je daarnaast op in de literatuurlijst.

Er zijn verschillende verwijsmethodes die je kunt gebruiken voor het verwijzen naar geraadpleegde literatuur. In Nederland hanteren veel onderwijsinstellingen de APA-methode. Met de APA-check kun je door een expert laten controleren of alle verwijzingen in de tekst en in de literatuurlijst correct zijn weergegeven.

Hoe kun je zien of een artikel peer reviewed is

Er zijn verschillende manieren om te achterhalen of een artikel peer reviewed is.

• Inspecteer de website van het tijdschrift: vaak kun je onder de koppen ‘Journal information’ of ‘About the journal’ zien of het tijdschrift publicaties bevat die peer reviewed zijn.
• Zoek het tijdschrift op in Ulrichsweb: de database Ulrichsweb bevat gedetailleerde informatie over duizenden tijdschriften van verschillende vakgebieden. In het tabblad ‘Aanvullende titelgegevens’ kun je de peer review-status van een tijdschrift inzien. Dit wordt vaak uitgedrukt met de termen ‘refereed’ of ‘peer-reviewed’.
• Zoekopdracht filteren: in de meeste databases kun je de zoekopdracht filteren, zodat de resultaten uitsluitend peer reviewed artikelen bevatten.
• Zoek naar iconen: sommige databases tonen een icoon als een artikel peer reviewed is. Dit icoon kan per database verschillen. In Ulrichsweb herken je dit bijvoorbeeld aan scheidsrechtershirt.